چهار شنبه سوری (چارشنبه سوری)

چهارشنبه سوری:

چهارشنبه سوری برگرفته از آئین های کهن ایرانیان است که همچنان در میان آنها و با اشکال دیگر در میان باقی بازماندگان اقوام آریائی رواج دارد.

واژه جشن از کلمه « یسنه» آمده که ریشه اوستایی دارد و به معنی ستایش کردن است. بنابراین معنی واژه جشن، ستایش و پرستش است. هدف از برگزاری جشن ها در ایران باستان، ستایش پرودگار، گردهمایی مردم، سرور و شادی، داد و دهش و بخشش به بینوایان و زیردستان بوده است.

سور  (sur ) واژه ای پهلوی است که به معنای: مهمانی، بزم، جشن، جشن عروسی آمده است. و ” سوری” نیز به معنای: گل سرخ رنگ، رنگ سرخ، شادی  و چیزی که به رنگ سرخ باشد مورد استفاده قرا گرفته است. پس چهارشنبه سوری را می توان  یک جشن و شادی دانست که با سرخی همراه است و این سرخی همان آتش است.

جشن سوری یا چهارشنبه سوری مراسمی است که مردم در کنار آتش به شادی می پردازند و این شادی نوعی ستایش و سپاس از خداوند است که با پایان دادن به زمستان و تولد بهار و سبزی به آنها زندگی تازه می بخشد.

در چهارشنبه آخر سال در بعضی از خانواده ها و بیشتر در دهات و منطقه رسم است که در یک خانه مرد و زن، پسر و دختر دور هم جمع می شوند و در بین جمع شدگان هر کدام که از صدای خوبی برخوردار باشد و دو بیتی های محلی (کردی) را از حفظ داشته باشد در صدر مجلس می نشیند و با آواز اول اشعاری را در مدح خداوند و پیغمبران و ائمه می خواند و چون مجلس گرم شد، رو به نفر اول می نماید و می گوید نیت کن، آن شخص در قلب خود چیزی را به نظر می آورد ، خواننده هر بیتی که به نظرش آمد برای او می خواند بعد نوبت به نفر بعدی می رسد به همین ترتیب تا آخرین نفر که نیت کند برای آنها می خواند. از حاضرین بوسیله شیرینی و میوه و غذا پذیرایی می شود و بعد بیرون از خانه آتشی افروخته و از روی آن می پرند و ترانه‌هایی که در همه‌ آنها نشان از تندرستی و بارآوری و پاکیزگی است، می‌خوانند:
“سرخی تو از من و زردی من از تو” که در اینجا سرخی آتش نماد تندرستی و شادابی و روشنایی است و زردی نماد بیماری و اندوه و سستی است. “غم برو شادی بیا ، محنت برو روزی بیا ” ، “ای شب چهارشنبه ، ای کلیه جاردنده ، بده مراد بنده” می خوانند و بدین طریق چهارشنبه آخر سال را سپری می کنند.

یافته های پزوهشی نشان می دهد که تمامی آیین ها و یادمان هایی که مردم ایران در هنگامه گوناگون بر پا می داشتند و بخشی از آنها همچنان در فرهنگ این سرزمین پایدار شده است ، با منش ، اخلاق و خرد نیاکان ما در آمیخته بود و در همه آنها ، اعتقاد به پروردگار ، امید به زندگی ، نبرد با اهریمنان و بدسگالان و مرگ پرستان ، در قالب نمادها ، نمایش ها و آیین های گوناگون نمایشی گنجانده شده بود. یکی از آئین های سالانه ایرانیان چهارشنبه سوری است. ایرانیان آخرین سه شنبه سال خورشیدی را با بر افروختن آتش و پریدن از روی آن به استقبال نوروز می روند.

رفتار خشونت آمیز و مغایر با عرف و منش جامعه نطیر آنچه که امروزه تحت نام چهارشنبه سوری شاهد آن هستیم، در هیچکدام از این آیین ها دیده نمی شود. بهتر است بگوییم، کسانی که با منفجر کردن ترقه و پراکندن آتش سلامتی مردم را هدف می گیرند، با تن دادن به رفتاری آمیخته به هرج و مرج روحی، آیین چهارشنبه سوری را تحریف کرده اند.

 منابع:

کتاب نگین سبز کرمان و سایت http://nourooz.com