اولین مدرسه در استان کرمان در شهرستان رابر

ما از دیار رابر می گوییم. از سرزمین باغهای سبز،از سرزمین دشتهای گل،آنجا که جنگلهای بادامش همچون حریر سبز بس زیباست،ییلاق خوش آب و هوای دامدارانش،چشمه عروس با آن چشمه سارانش،شهر شهیدان شقایق رو،شهر دبیران قناعتگر،از سیب سرخ و آن باغ شاد،ما میزبان ایلیم،کوشنده و جوشنده پرکاریم، ما دامدار هستیم ، بذر افشان و صنعتگر،جز خود کفایی نیست ما را آرزو،ازان رو که شهرستان ما از هر نظر زیباست

مرحوم آخوند ملارضا از سال ۱۲۷۵ با همت مرحوم مرتضی قلی خان خالو ملقب به صولت السلطنه جهت تدریس به مدرسه نیمه کلاسیک دعوت شد و کلاس با هشت عدد نیمکت با تعداد ۱۶ نفر شاگرد در منزل باقر خانی تشکیل گردید ،که به استاد ماهیانه ۸ ریال حق الزحمه پرداخت می کردند و از هر شاگرد ۰/۵ ریال شهریه گرفته می شد، بعدها کلاس درس به منزل مسکونی مرحوم کربلایی قلندر که چند گلیم محلی پهن کرده بود به سرپرستی مرحوم آخوند ملارضا دانشمند به سبک مکتب خانه اداره می شد . مرحوم صولت در بازدید از مکتب خانه جهت تقدیر از مدیر و دانش آموزان ممتاز به مدیر مدرسه ۲ ریال و به هر دانش آموز ممتاز ۰/۵ ریال جایزه می داد. برای تنبیه دانش آموزان از چوب فلک ،قید و انگشتان استفاده می شد.سوخت مدرسه به اینگونه بود که هر دانش آموز دوبار الاغ هیمه(هیزم)در سال برای مدرسه و مدیر می آوردند و به جای کاغذ آنان از تخته ای به طول ۵۰ سانتمتر و عرض ۳۰ سانتیمتر که دارای دسته ای بود استفاده می کردند.

در سال ۱۲۹۴ در مقابل تقاضای اهالی رابر دبستان بازگشایی شد و در همان سال آموزگار و مدیر رسمی مشغول به کار شدند .در این سال مدیر مدرسه آقای محمد علی و معلمان آن مرحوم آخوند ملا رضا و مفیدی بودند . در سال ۱۲۹۶ آقای شمسی مدیر و آقای ابوسعیدی و حجت پورشبری معلمین آن مدرسه بودند و در ۲ سال اول در باغ رفعت الدوله کلاسها تشکیل گردید و بعدا به منزل شخصی باقر خان منتقل شد که به مدت ۲ ماه مدیریت آن را آقای عاملی به عهده داشتند . تا این که آقای علی یاسایی به سمت مدیریت آن دبستان برگزیده شدند بعد از ایشان میرزا محمد خان و سپس میرزا علی خان و آقای سید غلامحسین ابوسعیدی به مدیریت مدرسه منصوب شدند . رسمیت دبستان در رابر از سال ۱۲۸۹ شمسی بود (دارای تابلوی رسمی گردید) آموزگاران این دوره به ترتیب آقای ابوسعیدی،بابایی،مفید،ملکه خانوم،بعد از آقای سپهری به ترتبب آقایان علوی،مجددا آقای یاسایی ، بستانی،مجری،محمدی،کریم دلاوری،علی شایگان،علیجان سلاجقه،هوشنگ یاسایی،حسن آقا تاج الدینی ،ملک تاج الدینی ،سید جواد حسینی نسب و فرج الله بنی اسدی بودند .

در سال ۱۲۸۹ مرحوم حاج آقا حسن تاج الدینی که از افراد خیر و نیکوکار و متمول رابر بود، زمین دبستان را واگذار کرده و با سرمایه و همت خود ساختمان ۴ کلاسه و یک دفتر و یک انباری را بر روی زمین احداث کردند، بدین سبب دبستان دارای مکانی ثابت گردید و به نام دبستان پهلوی نامگذاری شد . حقوق مدیران از ۸ ریال شروع شد و سپس حقوق ماهانه آقای یاسایی ۲۳ ریال در سمت مدیری و آقای سعید عادلی ۱۶ ریال در سمت آموزگاری و آقای محمد تقی ارجمند با ۸ ریال در سمت خدمتگذاری پرداخت می شد.

اما شاگردان فارغ التحصیل این دبستان به دلیل فرق بعضآ قدرت رفتن به دبستان جهت امتحانات نهایی را نداشتند جزء تعداد کمی در سال ۱۳۱۵ در ششم ابتدایی جهت امتحان به کرمان و به دبستان ادب معرفی شدند ،این افراد عبارت اند از مرحوم میردرویش ابراهیم تاج الدینی ، کربلایی مرتضی تاج الدینی ،سید عبدالله تاج الدینی ،حاج اسماعیل سلاجقه،سید احمد حسینی نژاد ،سید محمود میر سیدی ،میر جعفر تاج الدینی و میر علی جان تاج الدینی که آقای سید احمد حسینی نژاد در استان مقام اول را کسب کرد و بعد از اخذ مدرک ششم در سال ۱۳۳۰ به استخدام آموزش و پرورش در آمد و همچنین در دبیرستانهای کرمان،شیراز و تهران به عنوان عالی ترین و پرکار ترین دبیر شناخته شد از معلمین دیگر این مدرسه مرحوم محمد تقی ارجمند و عطا احمدی که در سالهای ۳۴، ۳۵ و ۳۶ د ردوسال اول آموزگاری و سال آخر مدیر دبیرستان بوده است.
سیکل اول دبیرستان(۷و۸و۹)از مهر ماه ۱۳۳۲ در رابر گشایش یافت از ۱۶ نفر دانش آموز مشغول به تحصیل در دبیرستان ۱۴ نفر پسر و دونفر دختر بودند آقای عبدالله شفیعی به عنوان اولین مدیر دبیرستان مشغول به کار شد . نکته قابل توجه در باره فرهنگ پیشرفت منطقه اینکه تحصیل خواهران در سال های ۱۳۰۰ همراه برادران با رعایت اصول شرع بلامانع بوده است .منجمله خانم یاسایی ، بلقیس تاج الدینی و دختر مرحوم میر محمد تاج الدینی و مرحوم کربلایی درویش تاج الدینی.
تا سال ۱۳۱۳ دبستان فقط در رابر وجود داشت و سپس دبستانهای دیگری در قراء روستای مجاور تشکیل گردید جواران ، اسکر ، تذرج ، سیه بنوئیه و ننیز علیا
برگرفته از کتاب:سیری در تاریخچه آموزش و پرورش استان کرمان،۱۳۷۷، نشر:مرکز تحقیقات اداره کل آموزش و پرورش استان کرمان